HFM

artykulylista3

 

Anaklasis – słychać, a nawet widać

2019 12 29 19 33 25 079 083 Hifi 11 2019.pdf Adobe Reader
„Anaklasis” (1959) na smyczki i perkusję to utwór młodego Krzysztofa Pendereckiego. Tytuł oznacza dosłownie „załamanie światła”, a metaforycznie – zerwanie z tradycyjnym warsztatem kompozytorskim i sposobem wykorzystywania instrumentów muzycznych.

„Anaklasis” w poezji klasycznej określa załamanie rytmu wiersza, aberrację w zaplanowanym układzie stóp metrycznych. I ta definicja także ma zastosowanie do kompozycji Pendereckiego, której istotę stanowi nieregularność rytmiczna. „Anaklasis” Pendereckiego jest jednym z najważniejszych miejsc na szlaku rodzimej awangardy muzycznej, a tytuł dzieła stał się nazwą nowej inicjatywy fonograficznej, która ma się koncentrować na polskiej muzyce współczesnej.


Niepodległość i płyty
Spośród wszystkich inicjatyw kulturalnych związanych z obchodami stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości najsensowniejszym i najwspanialszym uczczeniem rocznicy był projekt „100 na 100. Muzyczne dekady wolności”, urzeczywistniony przez Państwowe Wydawnictwo Muzyczne. 11 listopada 2018 odbyło się 11 koncertów w Polsce i 11 w różnych krajach świata; edycje nowych książek (również dla dzieci) i partytur, 100 kilkuminutowych filmów na kanale YouTube PWM, strona internetowa (stonasto.pl) i aplikacje mobilne – wszystko to służyło prezentacji utworów z listy liczącej 100 tytułów – po jednej pozycji na każdy rok stulecia.
Fundamentem tego rocznicowego monumentu jest zestaw 36 płyt CD – solidna audiodokumentacja muzyki polskiej XX i XXI wieku. Nagrań 61 utworów dokonano specjalnie dla celów projektu; 39 rejestracji zaczerpnięto z archiwów i zremasterowano. Wśród wybranych kompozycji znalazły się i miniatury, jak np. dwuminutowa „Etiuda na jedno uderzenie w talerz” Włodzimierza Kotońskiego, i dzieła tak obszerne, jak opera „Król Roger” Karola Szymanowskiego.

079 083 Hifi 12 2019 0001

Było to olbrzymie przedsięwzięcie organizacyjne, promowane przez PWM jako „największy projekt muzyczny wolnej Polski”. Produkcję nagrań koordynowała w całości Barbara Orzechowska-Berkowicz. Zdobyte w trakcie pracy doświadczenia, nie mówiąc o zgromadzonych przy okazji materiałach i dogłębnym rozeznaniu w potencjale PWM-u i zasobach archiwalnych, żal byłoby roztrwonić. Stąd decyzja o kontynuacji przygody płytowej PWM-u – powołanie działu nagrań i nowej marki fonograficznej – Anaklasis, z bazą w krakowskiej siedzibie wydawnictwa.
Barbara Orzechowska została producentem wykonawczym Anaklasis. Pion płytowy podlega bezpośrednio dyrektorowi i redaktorowi naczelnemu PWM, dr. Danielowi Cichemu.
Na razie płyty są sprzedawane przez sklep internetowy PWM-u i stacjonarne sklepy muzyczne. Niebawem trafią również do Empiku i serwisów internetowych. Finalizowane są rozmowy z dystrybutorem, który podejmie się światowej dystrybucji albumów w postaci fizycznej.

079 083 Hifi 12 2019 0001

Kto to robi
Barbara Orzechowska-Berkowicz jest właściwą osobą na właściwym miejscu. Przed projektem „100 na100” współpracowała m.in. z wytwórnią Universal Music Polska. Była też kierownikiem działu programowego w Krakowskim Biurze Festiwalowym. Jest absolwentką Liceum Muzycznego w Krakowie. Ukończyła studia w Instytucie Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także podyplomowe studia w zakresie prawa autorskiego w Instytucie Własności Intelektualnej na UJ oraz dyplomacji kulturalnej i Creative Diplomacy w Collegium Civitas.
Decyzje programowe podejmuje kolegium wydawnicze, a zatwierdza dyrektor – redaktor naczelny PWM. Jeśli dany projekt dotyczy edycji zapisów archiwalnych, wiedza Orzechowskiej na temat prawa autorskiego i dostępności nagrań odgrywa znaczącą rolę; chodzi o wyciąganie z niepamięci nagrań, które są ciekawe artystycznie i wolne od praw producenta fonogramu, a jednocześnie nadają się do odświeżenia cyfrowego. W kolejnych etapach produkcji płyty biorą oczywiście udział zaproszeni profesjonaliści.

079 083 Hifi 12 2019 0001

Anaklasis współpracuje z renomowanymi realizatorami nagrań, jak np. Beata Jankowska-Burzyńska (NOSPR) czy Ewa Guziołek-Tubelewicz i inni reżyserzy radiowi. Znani muzykolodzy i krytycy piszą teksty do bookletów. Redaktorzy, korektorzy, tłumacze i graficy opracowują treść i szatę graficzną książeczki.
Anaklasis albo samodzielnie organizuje nagrania, albo kupuje licencję lub gotowy master – wtedy sprzedający ma wpływ na proces postprodukcji.

079 083 Hifi 12 2019 0001

Mnożenie kapitału
Anaklasis debiutuje na rynku, ale nie startuje od zera. Kapitał stanowią kompozytorzy z portfolio Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Nagrania będą ich wizytówką, promocją ich twórczości i, mówiąc konkretnie, materiałów nutowych wydawanych i wypożyczanych przez PWM; zachętą do wykonań na żywo.
Plany Anaklasis obejmują pięć serii płytowych.
Portraits to monograficzne albumy poświęcone poszczególnym kompozytorom współczesnym, jak np. Roman Palester czy Maciej Zieliński.

079 083 Hifi 12 2019 0009

Revisions prezentuje osiągnięcia artystów łączących inspiracje muzyką klasyczną z elementami jazzu, folku oraz elektroniki. Taką kreatywną syntezą jest kompakt z pieśniami Moniuszki w elektronicznych aranżacjach Cezarego Duchnowskiego i z udziałem Agaty Zubel (śpiew) i Andrzeja Bauera (wiolonczela).
Bohaterami Sounds – zgodnie z nazwą – są dźwięki, a więc instrumenty i interpretacje. I tak na płycie „Bi-Piano Recital” Zygmunt Krauze demonstruje, jak brzmi Chopin wykonywany na fortepianie spreparowanym według wskazówek Johna Cage’a.
Heritage odkrywa przed słuchaczami skarby drzemiące w archiwach Polskiego Radia, Polskich Nagrań i Narodowego Archiwum Cyfrowego. Jedną z pereł, wartą wskrzeszenia, jest nagranie opery Moniuszki „Flis” z 1962 roku, z takimi śpiewakami, jak Bernard Ładysz, Andrzej Hiolski, Bohdan Paprocki i Halina Słonicka.

079 083 Hifi 12 2019 0001

Muzyka do oglądania
Ostatnia z serii wydawniczych Anaklasis nosi nazwę Images i są to płyty DVD w standardzie Blu-ray, z nagraniami audiowizualnymi spektakli operowych i koncertów. Oprócz utworów muzycznych, na każdym krążku znajdzie się film dokumentalny o ich twórcy. Pierwsze publikacje z tej serii są poświęcone  dziełom Agaty Zubel („Bildbeschreibung”), Andrzeja Krzanowskiego („Audycja V”) i Aleksandra Nowaka („ahat ilī – siostra bogów”, z librettem Olgi Tokarczuk, napisanym według jej własnej powieści „Anna In w grobowcach świata”). Filmy o kompozytorach powstały we współpracy z Telewizją Polską i miały premierę na kanale TVP Kultura.
Images to szczególnie cenna inicjatywa Anaklasis, jako że rodzime nagrania audiowizualne muzyki poważnej, z uwagi na koszty organizacyjne, trudności techniczne i bardzo wąskie grono potencjalnych odbiorców, wciąż należą do rzadkości. Po inscenizacjach operowych, które szybko schodzą z afisza i jednorazowych koncertach nie zostaje żaden ślad poza roboczą dokumentacją, robioną przez dany teatr czy filharmonię. Dodanie filmowego portretu kompozytora dodatkowo czyni z Images serię unikatową.

079 083 Hifi 12 2019 0001

Dobry start
Środowisko przyjęło Anaklasis z radością i nadzieją. Oto na szczupłym polskim rynku fonograficznym pojawia się firma o wyrazistej polityce repertuarowej, stabilna, konsekwentna, zapewniająca wysoki poziom merytoryczny i techniczny publikacji płytowych oraz prężną dystrybucję. Już na starcie oferuje kilkanaście pozycji, a w produkcji znajdują się liczne następne.
W przyszłym roku w serii Portraits ukaże się najnowsza opera Aleksandra Nowaka „Drach”, z librettem napisanym według własnej powieści przez Szczepana Twardocha. W obsadzie zobaczymy i usłyszymy Joannę Freszel, Jana Monowida i Sebastiana Szumskiego.
Serię Portraits wzbogaci ponadto album, przygotowywany z okazji 90. urodzin Romualda Twardowskiego. Sędziwy kompozytor sam uczestniczył w nagrywaniu swoich pieśni przez basbarytona Tomasza Koniecznego i pianistę Lecha Napierałę.
Nowością w Sounds będzie dwupłytowy album z muzyką akuzmatyczną (czyli – w skrócie – odciągającą uwagę słuchacza od źródła dźwięku) Marcina Stańczyka.

079 083 Hifi 12 2019 0001

Geneza Anaklasis tkwi w obchodach Stulecia Niepodległości, zaś koncert oficjalnie inaugurujący działalność tej wytwórni zaplanowano 22 listopada, pod koniec Roku Moniuszkowskiego (200. rocznica urodzin twórcy „Halki”). Jakże symboliczny wydaje się program tego wydarzenia: materiał z płyty „e-Śpiewnik” Duchnowskiego, Zubel i Bauera, muzyczna arka przymierza między tradycją i nowoczesnością.
Hasło Anaklasis brzmi: „Wyostrz słuch”. I rzeczywiście warto to zrobić, aby spotkanie z płytami wydawnictwa przyniosło melomanom maksimum korzyści. Nie zapomnijmy też o czujnym wzroku!

 

Hanna Milewska
Źródło: HFM 12/2019